THEMA: door ons geloof kan wat dood is weer levend worden.
INLEIDING OP DE LEZINGEN van de 5e zondag in de veertigdagentijd 2023:
De eerste lezing is uit de tijd van de ballingschap van het Joodse volk in Babylonië. Hun gevangenschap wordt vergeleken met die van doden in een graf. In deze tekst is het graf niet letterlijk bedoeld. Toch is deze tekst gekozen als voorafbeelding van het evangelie waarin er wel van een echt graf sprake is.
De evangelielezing is erg lang. Oorspronkelijk was de liturgie in de veertigdagentijd een katechesecyclus voor mensen die zich voorbereidden op hun doopsel in de paasnacht. Ook voor ons is deze lezing interessant omdat ze ons al veel leert over het paasmysterie.
PREEK
Beste mensen,
De lente is beginnen en de zomertijd is ingegaan. De zon wekt de natuur weer tot leven. Alles staat weer in volle bloei. Ik sta wel eens verwonderd over de tulpen. Op dagen dat de zon schijnt openen ze zich helemaal. ‘s Avonds sluiten ze hun kelken en als het de volgende dag bewolkt blijft, dan blijven ze gesloten. Wat fantastisch: bloemen die willen leven in het licht en niet in het donker.
Het leven in de natuur blijkt in de lente weer sterker dan de dood.
Maar hoe zit dat in het menselijk leven?
Er is veel dood in het leven. En met dood bedoel ik hier niet de lichamelijke dood, maar de psychische en sociale dood: als iemand geen uitzicht meer heeft is hij levend dood:
- telkens zakken voor een examen en ’t niet meer over mogen doen
- op middelbare leeftijd werkeloos worden
- een jarenlange verkering gaat uit of je verliest vroeg je levenspartner terwijl je leeftijdgenoten ondertussen een levenspartner hebben en een nieuwe keuzemogelijkheid dus klein geworden is.
- op jonge leeftijd jarenlang moeten wonen in een vluchtelingenkamp waar je je niet kunt ontwikkelen
- een jong iemand in psychiatrische inrichting
- vrouwen in de derde wereld die nog als huishoudslaven voor hun man leven
- drugsverslaafden die op straat leven
- alcoholverslaafden, die meer kapot maken dan hun lief is
- gehuwden die niet meer spreken met elkaar
- eenzamen die zichzelf teruggetrokken hebben uit de familie en de samenleving, of verstoten zijn
- eenzaamheid in een verzorgings- of verpleeghuis.
- mensen die elke avond achter de tv zitten
Deze mensen zijn levend dood, levend begraven. Misschien hebben ze hun eigen graf gegraven. Misschien zijn ze slachtoffer. In veel van deze gevallen moeten deze mensen nog vele jaren leven: hoe kunnen zij nog zin geven aan hun leven? Wie in zo’n geval toch weer inhoud aan zijn leven weet te geven, die ervaart verrijzenis, die staat op uit zijn graf.
Voor ons allen is de vraag hoe wij die mensen kunnen helpen, hoe wij hun graven kunnen openen. Kunnen wij net als Jezus tot hen roepen: Mens, kom naar buiten!
– de laatste tijd is er veel discussie over een zogenaamd ‘voltooid leven’. Zelfs de KNMG, het profane genootschap van artsen en medici, heeft geprotesteerd tegen een wet die hulp bij zelfdoding toestaat. Want de vraag naar de dood is meestal een vraag om aandacht voor problemen van eenzaamheid, sociale problemen, zingevingsproblemen, psychische problemen of schuldgevoelens. Die moeten opgelost worden, in plaats van artsen of familie in gewetensnood te brengen door hen te vragen mee te werken aan het doden van een medemens.
Ik heb een keer een ongelovige arts gesproken die meegewerkt had aan euthanasie in een ondraaglijk lijden. Ze zei me dat ze er nachten van wakker had gelegen omdat het zo ingaat tegen de beroepsethiek van een arts, die een mens wil helpen om beter te worden en het lijden wil verzachten, maar niet wil doden.
Al de mensen die geen zin meer zien in het leven, zou ik willen zeggen: God houdt ook van jou. Vraag je af wat Hij met je wil. Zoek het koninkrijk Gods en alles wat je nodig hebt zal je er bij gegeven worden.
Vraag Jezus je op te wekken uit je graf. Laat je door Hem steunen in het lijden. Je kunt je identificeren met Jezus. Jezus had geen betaalde baan, geen status, geen diploma’s, had geen vaste levenspartner, geen vaste woonplaats, geen erkenning. Hij verloor zijn beste vriend, Lazarus. Maar Hij stond klaar voor iedereen, had liefde voor elke medemens en een groot vertrouwen op zijn hemelse Vader. Zo gaf Hij zin aan zijn bestaan. Zo vond Hij zijn levensroeping, zijn levenstaak.
Door elkaars lijden te delen kunnen we het eigen lijden overwinnen.
Er bestaat een oud Chinees verhaal over een vrouw wier enige zoon stierf. In haar verdriet ging ze naar een heilige man toe en zei: “Over welke gebeden, welke magische bezweringen beschikt u om mijn zoon weer levend te maken?”. In plaats van haar weg te sturen of met haar te gaan praten zei hij tegen haar: “Breng me een mosterdzaadje uit een huis dat nooit verdriet heeft gekend. Dat zullen we gebruiken om het verdriet uit uw leven te verdrijven.” De vrouw ging meteen op pad, op zoek naar dat magische mosterdzaadje. Eerst kwam ze bij een prachtig herenhuis. Ze klopte op de deur en zei: “Ik zoek een huis dat nooit verdriet heeft gekend. Ben ik hier aan het goede adres?” Ze zeiden tegen haar: “U bent beslist aan het verkeerde adres hier”, en begonnen alle tragische gebeurtenissen op te sommen die hen de laatste tijd waren overkomen. De vrouw zei bij zichzelf: “Wie is beter in staat om deze arme ongelukkige mensen te helpen dan ik, die zelf ongelukkig ben”. Ze bleef een poosje om hen te troosten, en ging toen verder op haar speurtocht naar een huis dat nooit verdriet gekend had. Maar waar ze ook kwam, in krotten of paleizen, ze kreeg het ene na het andere verhaal te horen over droefenis en ongeluk. Uiteindelijk ging ze zo op in het steun bieden aan anderen die verdriet hadden geleden, dat ze haar speurtocht naar het magische mosterdzaadje vergat, zonder ooit te beseffen dat het inderdaad het verdriet uit haar leven had verdreven.
Jezus staat temidden van alle ellende en dood. Hij gaat niet aan de nood van mensen voorbij. Hij gaat naar Marta en Maria, hoewel Hij kort daarvoor daar in Judea nog bedreigd was. Jezus kende vreugde en verdriet. Hij weende om de dood van Lazarus. Als de dood van de mens God niet zou raken, dan zou Jezus hier niet gehuild hebben.
Wanneer kleuters sterven of onschuldige mensen vermoord worden dan huilt God ook. Dan breekt ook zijn hart. Wij zeggen dat God almachtig is, maar ik denk dat Hij vaak machteloos moet toezien hoe mensen gruweldaden verrichten. Anders had Hij ook zijn eigen Zoon die kruisweg kunnen besparen.
Maar God beschouwt nooit iets als verloren. Hij kan wel uit de dood opwekken. Er is altijd hoop op nieuw leven. Ook al lag Lazarus al vier dagen in het graf, Jezus gaf hem toch nieuw leven.
Als christenen beschouwen we nooit iets of iemand als verloren. Wat dood is kan door Jezus tot nieuw leven gewekt worden. Je kunt ook zeggen: door ons geloof kan wat dood is weer levend worden. Ook wij kunnen door ons geloof medemensen die psychisch, sociaal of maatschappelijk dood zijn weer tot leven wekken. Laten we daarin geloven.