BIJBEL LEESCURSUS

samengesteld door Winfried Kuipers

Voor een Mariapoli heb ik ooit een workshop bijbel, een BIJBEL LEESCURSUS ontwikkeld. Deze heb ik een paar jaar geleden ook in de parochie gegeven. In het kader van het Jaar van het Woord in het bisdom Rotterdam, wilde ik die herhalen. Maar door de Coronacrisis is dat even niet mogelijk. Daarom komt die de komende weken hoofdstuk bij hoofdstuk op de website. In de praktijk had ik natuurlijk veel bijbels op tafel liggen alsmede allerlei illustratiemateriaal. U heeft een complete bijbel, Oude en Nieuwe Testament nodig om deze workshop te doen. In de OLV Geboortekerk liggen gratis Nieuwe Testamenten achter in de kerk. Ook op internet kunt u diverse bijbelvertalingen vinden, bij de KBS, de NBV of de Bijbel in gewone taal: https://rkbijbel.nl/kbs/bijbel/willibrord1975/neovulgaat ; https://debijbel.nl/  https://www.basisbijbel.nl/

Suggestie: werk met iemand samen de onderdelen van deze bijbel leescursus af.

Ieder is vrij de onderdelen te kiezen die hem of haar interesseren.

De eerste twee onderdelen moeten wel aan het begin gedaan worden.

Het verdient aanbeveling voor hen die dat niet kunnen, eerst te leren hoe je een bijbeltekst aan de hand van de versnotatie kunt opzoeken (2^e onderdeel ). Dat is bij de andere onderdelen weer makkelijk.

De volgorde waarin men de overige onderdelen doet is willekeurig.

 

 

DEZE BIJBEL LEESCURSUS BESTAAT UIT DE VOLGENDE ONDERDELEN:	Benodigde tijd in minuten
1.    Kennistest: beantwoord een aantal vragen om te kijken hoeveel u al van de bijbel weet	10
2.    Indeling van de bijbel	15
3.  Een tekst opzoeken in de bijbel: instructie en oefening	20
4.    Het ontstaan van de bijbel: aan de hand van een tijdtabel onderzoeken we het ontstaan van de bijbel	30
5.  De bijbel op internet: link naar het evangelie van de dag, lezingen in diverse talen en naar uitgeverijen: KBS, Colomba, e.a.	30
6. Kijk en vergelijk: een aantal bijbelvertalingen van katholieke en protestantse zijde worden vergeleken: wat zijn de overeenkomsten en verschillen?	30
7.    Bijbelstudie, bijbellezen en verstaan in de historische context (exegese)	60
8.    De bijbel in de r.k. liturgie: leesrooster, samenhang van de lezingen	60
9.    Kinderbijbels: beoordelen op geschiktheid voor bepaalde leeftijd; achtergrond en samenstelling; verteltrant: bijbelgetrouw of vrije vertaling	30
10    Bijbelteksten bemediteren: Lectio Divina	20

Hoofdstuk 1: Bijbelkennistest.

Geef de goede antwoorden:

1. De bijbel is:
   1. door Mozes en Jezus geschreven
   2. door God geschreven
   3. door heel veel mensen geschreven
   4. door de apostelen geschreven

 

2. De bijbel is
   1. waar van A tot Z
   2. geheel verzonnen
   3. legendarisch
   4. wel waar, maar niet overal letterlijk

 

3. De bijbel is
   1. bij protestanten anders dan bij katholieken
   2. bij protestanten alleen anders vertaald
   3. bij katholiek en protestant hetzelfde

 

4. Er zijn van de complete bijbel
   1. minder dan 255 vertalingen
   2. 2304 vertalingen
   3. ongeveer 518 vertalingen

 

5. Het verhaal van Jozef in de put staat:
   1. in het oude Testament
   2. in één van de evangelies
   3. in de Handelingen van de apostelen
   4. in één van de brieven van de apostelen

 

6. Het verhaal van de verloren zoon staat:
   1. in het oude Testament
   2. in één van de evangelies
   3. in de Handelingen van de apostelen
   4. in één van de brieven van de apostelen

 

7. Het laatste boek van de bijbel heet:
   1. Genesis
   2. Zacharias
   3. Handelingen van de apostelen
   4. De openbaring van Johannes

 

8. De bijbel bevat:
   1. alleen geschiedenis
   2. geschiedenis en wetenschap
   3. geschiedenis en toekomst voorspellingen
   4. geschiedenis en openbaring

 

9. welke twee schrijvers waren geen apostel?

10. 1. Paulus en Jacobus
    2. Marcus en Paulus
    3. Lucas en Paulus
    4. Marcus en Lucas

10. Paulus leed schipbreuk op zijn laatste reis naar Rome, maar spoelde op een eiland aan. Welk?

1.  Kreta

2. Malta

3. Sicilie

4. Cyprus

11. Welke apostel werd in plaats van Judas gekozen tussen hemelvaart en Pinksteren?

1. Mattias

2. Paulus

3. Barsabbas

4, Josef, bijgenaamd Justus

ANTWOORDEN: mail ze naar: info@internetpastoor.nl en ik zend u de oplossing en uw score.

Score:

0-5: het is heel leerzaam om de hele cursus te doen

6-7: het is raadzaam om in ieder geval de hoofdstukken 2, 3, 4 en 7 door te nemen

8-9: u kunt een eigen keuze maken uit de hoofdstukken

10:  u kunt uit de hoofdstukken 5, 6 en 8 misschien nog meer kennis opdoen.

In ieder geval blijft de Lectio Divina altijd een bron van inspiratie en leven voor u !!!!!!!!

 

Hoofdstuk 2: INDELING VAN DE BIJBEL        

 

Bekijk de inhoudsopgave van een bijbel .

 

Welke 2 grote delen zijn er?

 

Het oude testament wordt ook weer ingedeeld in 2 delen: de geschiedkundige boeken en de wijsheidsboeken. Toch kan men hier nog wat nuances in aanbrengen.

Het boek Genesis bevat bijvoorbeeld de niet-historische scheppingsverhalen (hoofdstuk 1 en 2).

 

Het 3^e en 4^e en 5^e boek, Leviticus en Numeri en Deuteronomium, bevatten vooral wetten. De namen betekenen respectievelijk: wetboek, nummers en de tweede verwoording (van de wet).

 

In het nieuwe testament is het voorlaatste deel ‘katholieke brieven’ genoemd. Dat wil niet zeggen dat ze alleen in de katholieke bijbel voorkomen. De protestantse bijbel heeft ze ook. Het woord katholiek betekent: wereldwijd, algemeen. Ze werden niet naar één bepaalde gemeente gestuurd, maar geschreven voor alle christenen, wereldwijd.

 

In sommige vertalingen wordt het boek der Openbaring, het laatste boek van de bijbel, ook wel Apocalyps genoemd.

Zo zijn er nog wat verschillende benamingen in oude en nieuwere vertalingen of in protestantse bijbels: bv. het boek Ecclesiasticus wordt ook wel (de Wijsheid van) Jezus Sirach genoemd en Jesaja is in oude bijbels Isaias.

 

De (titels van deze) indeling staat niet in de ‘originele’ bijbel, maar is er door de vertaler of uitgever aan toegevoegd.

Hoofdstuk 3 EEN TEKST OPZOEKEN in de bijbel:

instructie en oefening

WE GAAN NU EERST LEREN AAN DE HAND VAN EEN VERS-NOTERING EEN BIJBELTEKST OP TE ZOEKEN.

 

Elke bijbeluitgave heeft een ander aantal bladzijden. We kunnen dus een bijbeltekst niet aangeven met een bladzijde en alinea. Daarom moet u leren hoe de versnotatie in elkaar zit.

Helaas zijn hier ook verschillende versies van, oude en nieuwe, protestante en katholieke manieren. Maar behalve de leestekens, komen ze toch in opzet overeen en kunnen we er dus altijd wel uitkomen.

We kunnen 5 hoofdonderdelen van een versnotatie onderscheiden:

 

Nummer van de brief als er meerdere zijn	Naam van het boek of de brief	Hoofdstuk	Eerste vers	Laatste vers
	Genesis	1	1	31
1	Korinthe	13	1	8a
1	Johannes	4	7	8

 

Merk op dat bij het laatste vers van 1 Korinthe 13 een ‘a’ is toegevoegd.

Dit betekent dat dit vers niet helemaal gelezen wordt, maar tot en met het eerste zinnetje.

(N.B. Een vers kan namelijk uit meerdere zinnen bestaan !!!!!)

Hier zijn dus de laatst gelezen woorden: “De liefde: zij vergaat nimmer!”

 

De leestekens tussen hoofdstuk en eerste vers kunnen verschillen: soms is het een dubbele punt : . Meestal staat er een  komma , .

Het eerste voorbeeld wordt dus zo Genesis 1 : 1 – 31 of zo Genesis 1 , 1 – 31 genoteerd.

 

Bij katholieken wordt met deze notatie bedoeld dat vers 31 ook gelezen wordt. Bij protestanten wordt bedoeld: lezen tot vers 31.

 

Let verder op dat in het derde voorbeeld het nummer ‘1’ vóór de naam Johannes aangeeft dat niet het evangelie maar de 1^e brief van Johannes bedoeld is !!!!!!!!!

 

Het wordt allemaal wat ingewikkelder als er een perikope gelezen moet worden die uit delen van meerdere hoofdstukken bestaat. Bijvoorbeeld het scheppingsverhaal uit Genesis 1 gaat eigenlijk nog door met de beschrijving van de zondag in Genesis 2: 1-4a. De notatie van het hele scheppingsverhaal wordt dan: Genesis 1:1–2:4a of Genesis 1,1-2,4a. De ‘2’ na het dwarsstreepje ‘-‘ geeft in dit geval dus niet een vers maar een hoofdstuk aan !!!!

 

Als een compleet hoofdstuk wordt bedoeld, dan worden de versnummers soms weggelaten. Zo betekent Genesis 1-2: hoofdstuk 1 en 2 van Genesis.

 

En het wordt helemaal moeilijk als er een stuk gelezen moet worden waaruit nog eens een aantal verzen weggelaten worden. De weggelaten verzen worden dan vervangen door een punt. Genesis1,1.26-31 betekent: lees van hoofdstuk 1 vers 1 en aansluitend de verzen 26-31.

Genesis 1,1-2.26-2,3 betekent: lees van hoofdstuk 1 vers 1 tot en met 2, vervolgens vers 26 tot en met hoofdstuk 2 vers 3.

 

Dan is er nog één moeilijkheid: de namen van de boeken en brieven worden vaak afgekort:

Gen. = Genesis ; Jes. = Jesaja; Mt.= Mattheus ; Fil. = Brief van Paulus aan de Filippenzen.

 

OEFENINGEN

 

Zoek de volgende teksten op:

 

Joh. 13,35

 

1 Joh. 4,7-8

 

 

1 Tess.2,13

 

 

Hoofdstuk 4: HET ONTSTAAN VAN DE BIJBEL

 

Zoek op : 1 Tess.2, 13:

………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

 

De bijbel wordt vaak het “Woord Gods” genoemd.

 

Maar hoe is de bijbel ontstaan?

1. God heeft de bijbel met een parachute uit de hemel op aarde gedropt
2. God heeft een profeet onder hypnose de bijbel gedicteerd
3. Jezus heeft de bijbel geschreven
4. Vele profeten, apostelen, evangelisten en anderen hebben onder inspiratie van de Heilige Geest de bijbel geschreven.

 

U zult wel antwoord ‘d ‘gekozen hebben. Hoewel antwoord c ook heel aantrekkelijk is.

Maar Jezus heeft zelf geen letter van zijn Blijde Boodschap op papier gezet !!!!!

Ook zijn woord is ontvangen door mensen, de evangelisten, en later uit de herinnering, en dus selectief, opgeschreven.

 

De bijbel is niet door 1 persoon en ook niet in een korte tijd geschreven. De bijbel zoals wij die kennen is eigenlijk een verzameling van allerlei verhalen, geschriften, gezangen, wetboeken en geslachtsregisters die uit een veel grotere hoeveelheid overgeleverde geschriften geselecteerd zijn en zijn samengevoegd tot een boek.

De samenstellers, redacteuren, hebben daar weer verbindende teksten aan toegevoegd, hiaten opgevuld, etc.

 

We mogen de bijbel het “Woord Gods” noemen omdat de schrijvers onder inspiratie van de Heilige Geest stonden. Maar die schrijvers waren gewone mensen met een beperkt menselijk verstand en onder invloed van hun tijd, cultuur en godsdienst. Omdat God de menselijke geest als instrument gebruikt is de openbaring aan de grenzen van het menselijke verstand onderworpen: met een dun potlood kun je geen dikke lijn trekken.

Zo had de schrijver van het scheppingsverhaal geen enkele wetenschappelijke fysische en natuurkundige kennis. Zijn wereldbeeld was die van een platte aarde met een waterige hemel daarboven, een plafond in de nacht waaraan sterren en maan als lampen bevestigd waren. God heeft door dit verhaal niet een verklaring voor het ontstaan van de aarde en het leven willen geven, maar alleen willen openbaren dat Hij de bron van het leven is en wat zijn bedoeling was met de schepping en de mens.

Bijbel is dus geen catechismus – geen natuurkundig boek – geen zuivere geschiedenis – geen dogmatiekboek.

Het is de weerslag van hoe mensen God ervaren hebben in het leven en de geschiedenis.

 

Er staan stukken in de bijbel die helemaal niet de bedoeling hadden iets te openbaren.

Lees bijvoorbeeld eens 2 Tim. 4,13:

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

 

Exegeet H. de Boer zegt : “De bijbel is niet voor ons geschreven, maar wel voor ons bewaard”.

De bijbelteksten werden vaak geschreven voor concrete personen en groepen in concrete (nood-) situaties.

Dit geldt natuurlijk voor alle brieven van Paulus aan diverse gemeenten, aan Timotheus en Titus.

 

Lees bijvoorbeeld: Lukas 1,1-4 met het vervolg: Handelingen 1,1-2 (dit boek is dus ook van Lukas)

Voor wie schreef Lukas zijn evangelie? …………………………………………………………………

 

Als we dus de bijbel lezen moeten we vaak de historische en culturele context enigszins kennen om de bijbel goed te verstaan. Een goede volksbijbel heeft dan ook vele voetnoten met verklaringen. En een bijbelgroep kan ons veel inzicht geven in de achtergronden van de bijbel. Op tafel 5 wordt dat uitgewerkt.

Als we alles letterlijk nemen van de bijbel, dan vervallen we makkelijk in fundamentalisme en sektarisme.

 

---

ANEKDOTE

 

Er was eens een boekenwurm die in een boekhandel het Oude Testament vond. Hij kocht het en las het in één adem uit. De volgende dag ging hij terug naar de boekhandel en vroeg of er ook een 2^e deel was. Jawel, zei de boekhandelaar en verkocht hem het nieuwe Testament. Ook dat las hij in ene adem uit. De volgende dag ging hij opnieuw naar de boekhandel en vroeg of er ook nog een derde deel was. “Jawel, zei de boekhandelaar, er komt een derde deel, maar het derde deel is nog niet uitgegeven. Dat wordt momenteel nog geschreven. Het derde deel is uw levensverhaal”.

 

---

De volgorde waarin we de bijbelboeken aantreffen is zelfs niet de volgorde waarin ze ontstaan zijn.

 

We gaan eens de ontstaansgeschiedenis van de bijbel bekijken aan de hand van de tijdsbalk op internet:  https://nl.wikipedia.org/wiki/Bijbelse_chronologie .

 

Op deze site leest u dat men voor Christus een andere jaartelling had. Daarom is het moeilijk de exacte ontstaansgeschiedenis te achterhalen. U vindt op deze site al verschillende tabellen. Abraham leefde ongeveer 1900 jaar voor Christus het laatste deel van de bijbel is geschreven door Petrus of een leerling van hem in het jaar 120 na Christus

De oudste historische verhalen (over Abraham) zijn ook niet direct opgeschreven.

Alleen het Lied van de put uit  Numeri 21,17-18 is tijdens Abrahams leven geschreven. Misschien in spijkerschrift in steen gegraveerd of op een kleitafel.

Het volgende stukje bijbel vinden we  pas in het jaar 1360 voor Christus, het Lied van Lamach. Dat betekent dus dat er in die 500 jaar niets geschreven is. Abraham en zijn nageslacht waren nomaden, die niet konden lezen of schrijven. Hun levensverhalen zijn honderden jaren lang doorverteld bij de kampvuren van dit nomadenvolk.

Het levensverhaal van Abraham staat in Genesis 12-25.

Wat is het gevolg voor de historische nauwkeurigheid  als een verhaal vaak wordt doorverteld? …………

 

…………………………………………………………………………………………………………………

 

Zoek eens op hoe oud Noach  geworden is volgens deze ‘geschiedschrijving’: Genesis 9,29 …………!!!!!!!!

 

Pas vanaf Mozes, die aan het hof van de Farao in Egypte leerde lezen en schrijven, zijn de gebeurtenissen van het joodse volk door de hoofdpersonen of tijdgenoten opgeschreven.

Wat schreef Mozes in het jaar 1260 v Chr. En waar staan die in de bijbel????? …………………………….

 

………………………………………………………………………………………………………………….

 

Wanneer is nu het scheppingsverhaal ontstaan en waarom? Ziet u Adam, Eva, Kaïn en Abel, en Noach op de tijdsbalk staan? Hoeveel jaar voor Christus????? Dit is een protestante visie. In katholieke boeken over het ontstaan van de bijbel  zult u ze tevergeefs zoeken…… Adam en Eva zijn geen historische figuren. ‘Adam’ is gewoon het onvertaalde Hebreeuwse woord voor ‘de mens’ en Eva voor ‘de moeder’.

 

Beantwoordt de volgende vraag met de tijdsbalk:

Wat gebeurde er in 587 voor Christus met Jeruzalem en Judea?

 

………………………………………………………………………………………………………………….

In die tijd had elk land zijn eigen godsdienst en goden. In Babylonië bijvoorbeeld werd Baal / Babel vereerd. De gevangen genomen joden vroegen zich nu af of ze in Babylonië Baal moesten gaan vereren. Toen hebben de profeten de scheppingsverhalen geschreven om te zeggen: “Er is maar één God die de hele wereld en dus alle landen geschapen heeft, dus ook dit land waar we in ballingschap zijn. Dus moeten we ook hier trouw blijven aan die ene God, de Schepper.” Zo kwamen de oerverhalen tot stand.

 

Welke evangelist schreef het laatst zijn evangelie en een 3-tal brieven? (± jaar 100) ……………………………

Lees Johannes 20,30-31. Hiermee sluit Johannes zijn evangelie af. Toch komt er nog een hoofdstuk 21.

In 21, 20 wordt ‘de leerling van wie Jezus veel hield’ genoemd. Hiermee duidt Johannes altijd zichzelf aan.

 

Wat staat er in 21,25? …………………………………………………………………………………….

 

……………………………………………………………………………………………………………….

Dit laatste hoofdstuk behoorde oorspronkelijk niet tot het evangelie. De samensteller van de bijbel heeft dit verhaal gevonden en herkend als een geschrift van Johannes en het er aan toegevoegd.

 

De 2^e brief van Petrus, geschreven in het jaar 120, moet van een leerling van Petrus geweest zijn, omdat Petrus in het jaar 120 al lang niet meer leefde. Leerlingen hadden in die tijd de gewoonte brieven te schrijven op naam van hun meester.

 

Al deze boeken en geschriften circuleerden eeuwen lang los door het Midden Oosten en het Romeinse Rijk. Ze werden steeds met de hand overgeschreven op boekrollen.

 

Hoe uiteindelijk de bijbel in boekvorm tot stand is gekomen ontdekken we in het volgende hoofdstuk.

Hoofdstuk 5: De bijbel op internet:

link naar het evangelie van de dag, lezingen in diverse talen en naar uitgeverijen: KBS, Colomba, e.a.

Uiteraard zijn er tegenwoordig allerlei bijbelvertalingen beschikbaar op internet. Hier kun je makkelijk bepaalde teksten opzoeken of kijken waar een bepaald woord voorkomt.

OPDRACHT:

Ga naar https://www.basisbijbel.nl/

Type nu in het zoekvenster een woord in, bijvoorbeeld eenheid of liefde

Klik nu op Zoeken

Hoe vaak komt het woord liefde voor in de bijbel?  ongeveer: ……….

Als je alle variaties op liefde wil zien, zoals liefhebben, dan type je lief* in.

 

Wil je een bepaald boek lezen, klik dan op Home (huisje) rechtsboven, vervolgens in het menu op Lezen en dan in de boekenlijst die er onder verschijnt op het gewenste boek.

 

Een bepaald vers kun je gewoon in het zoekvenster intypen.

 

OPDRACHT

Wat staat er in Het Evangelie van Johannes 14,26?

 

……………………………………………………………………………………………………………….

 

………………………………………………………………………………………………………………….

 

Op de site van de Katholieke Bijbelstichting moet je (helaas) eerst een account aanmaken voordat je een zoekvenster krijgt.

Ik geef u een aantal websites om te bekijken.

http://www.dagelijksevangelie.org/

Hier vindt u  het evangelie van een bepaalde dag of zondag volgens het katholieke leesrooster van de liturgie.

https://rkbijbel.nl/kbs/bijbel

de katholieke bijbelstichting

https://debijbel.nl/bijbel

Het Nederlands Bijbel Genootschap en de Nieuwe Bijbel Vertaling

http://www.cbb.nl/

Besteladres voor mensen met een leesbeperking, bijvoorbeeld een groot letterbijbel of bijbel in braille

http://www.colomba.nl

verzendboekhandel voor alle religieuze boeken.

http://www.virc.at/texte/

alle zondagslezingen in diverse talen !!!!!!!!!!

computergames.net/

SPELLETJES

 

Hoofdstuk 6: VERSCHILLENDE VERTALINGEN VAN DE BIJBEL

DIVERSE VERTALINGEN EN HUN GESCHIEDENIS.

 

Voor dit hoofdstuk is het nodig dat u verschillende Bijbelvertalingen kunt inzien. Kijk in de bibliotheek of op internet (zie vorig hoofdstuk)

 

Het oude testament is oorspronkelijk in het Hebreeuws en Aramees geschreven.

De originele teksten werden op papyrus geschreven die door het veelvuldig gebruik en vochtinwerking allemaal verloren zijn gegaan. Ze werden voortdurend overgeschreven op boekrollen waardoor er door schrijffouten, vergissingen en overslaan van woorden of zinnen allerlei verschillen ontstonden. Van de Hebreeuwse teksten zijn ruim 1300 exemplaren bewaard gebleven.

 

De eerste vertaling in het Grieks noemen we de Septuagint (= 70, door zoveel vertalers in evenzoveel dagen vertaald).

 

Het nieuwe testament werd in het Grieks geschreven. Dat was in de tijd van de apostelen de handelstaal.

Ook hiervan zijn de originele handschriften niet bewaard gebleven.

 

Hiëronymus (340-420) vertaalde de bijbel in het latijn tijdens een lang verblijf in de geboortegrot in Betlehem.. Deze Latijnse bijbel noemen we de Vulgaat.

 

De samenstelling van de bijbel is door vele redacteurs gebeurd. In de loop der tijd ontstonden allerlei verzamelingen van circulerende geschriften. We kennen dan ook allerlei variaties in samenstelling.

De oudste ‘complete’ bijbel is die van de Masoreten (=’overleveraars’; 7^e-9^e eeuw na Christus)

De katholieke bijbel heeft meer boeken dan de protestantse bijbel.

De reformatoren hebben in de tijd van de reformatie een aantal boeken als niet-authentiek beschouwd en daarom niet in de bijbel opgenomen.

In oecumenische vertalingen zitten ze in een bijlage onder de naam deuterocanonieke boeken.

De katholieke bijbel volgt de samenstelling van de Vulgaat.

 

OPDRACHT: bekijk in de NBV-bijbel (Nieuwe Bijbel Vertaling) (evt. in de inhoudsopgave) eens het katern met de deuterocanonieke boeken: dat zijn de boeken die de katholieken wel in hun bijbel hebben en de protestanten niet.

 

DE GROTE REVOLUTIE: DE UITVINDING VAN DE BOEKDRUKKUNST.

 

In de 15^e eeuw werd de boekdrukkunst uitgevonden door Gutenberg. Omdat de hele westerse en oosterse wereld toen religieus was en alleen een kleine groep notabelen kon lezen en schrijven was de bijbel het eerste boek wat Gutenberg ging drukken.

 

In de 16^e eeuw ontstond de reformatie. Omdat de reformatoren hun geschriften konden drukken heeft de reformatie zich zo snel over Europa kunnen verspreiden. Calvijn ging bijvoorbeeld in Geneve wonen omdat daar zijn drukker zat!!!! De reformatoren gingen ook de bijbel vertalen in de volkstaal en drukken zodat de bijbel toegankelijk werd voor een groot publiek.

 

VERTALINGEN IN HET NEDERLANDS.

 

VRAAG: Wanneer werd de bijbel voor het eerst in het Nederlands vertaald, de zgn. Statenvertaling?

 

In de behoudende protestantse kerken (bijvoorbeeld Oud-Gereformeerde kerk) wordt die vertaling nog steeds gebruikt. Daarom gaan we er eens een stukje in lezen:

 

De meest gelezen tekst in die kringen is misschien wel Johannes 3,16

 

Hoe luidt die zin in de Statenvertaling? ……………………………………………………………………..

 

…………………………………………………………………………………………………………………..

 

In de uitgave “Ver boven alles uit” is die tekst zelfs onderstreept en aangewezen met een pijl door de uitgever!!!

 

Omdat in de reformatie iedereen de bijbel ging lezen, soms met heel weinig achtergrondkennis, ontstonden er ook allerlei verschillende opvattingen en interpretaties van vele bijbelteksten: letterlijke en allegorische (= figuurlijke) opvattingen. Bijvoorbeeld over de vraag of de slang in het paradijs echt gesproken had of dat die alleen symbool staat voor het kwaad of de bekoring die de mens in zich heeft.

Bedoelde Jezus de woorden ”Dit is mijn Lichaam … dit is mijn Bloed” letterlijk of symbolisch?

Stelde Jezus met de woorden “Gij zijt Petrus en op deze steenrots zal ik mijn kerk bouwen” Simon Petrus aan tot eerste paus of bedoelde Hij met “de steenrots” de geloofsbelijdenis van Simon waarop de kerk gebouwd wordt? Zijn uitspraken van Paulus over het spreken van de vrouw in de kerk en haar kleding tijdgebonden of eeuwige goddelijke voorschriften???

 

Omdat over allerlei interpretatiekwesties kerkscheuringen ontstonden besloot het Vaticaan al snel dat het bijbellezen beter aan de geleerden voorbehouden kon worden (professoren, priesters, religieuzen). De R.K. kerk verbood daarom de katholieken zelf de bijbel te lezen. In de catechese en de kunst werden de belangrijkste bijbelverhalen wel doorverteld aan het volk. Pas eind 19^e eeuw stond paus Leo XIII de katholieken weer toe zelf thuis de bijbel te lezen. Daarom maakte de Apostolische Vereeniging Petrus Canisius begin vorige eeuw de eerste katholieke bijbelvertaling in het Nederlands.

 

De meest bekende katholieke vertaling is de Willibrordvertaling. Uit welk jaar? ……………..

De meest bekende protestante vertaling in de Nederlands Bijbel Genootschap – NBG- vertaling. Jaar: ………

Een populaire vertaling in volkstaal was de Groot Nieuws Bijbel, geïllustreerd met kleine tekeningetjes..

 

Verder kwamen er allerlei soorten bijbels op de markt: de Rembrandbijbel, de huwelijksbijbel, schooluitgaven, etc. etc. Bekijk de site maar eens van de Katholieke Bijbel Stichting KBS of het NBG.

 

OPDRACHT: Zoek Johannes 3,16 eens op in verschillende vertalingen om de verschillen te zien.

Schrijf de verschillende versies hieronder op.

Hoofdstuk 7 BIJBELSTUDIE

Nodig: Bijbel OT+NT Bijbelcommentaren op de evangeliën

 

De bijbel kunnen we alleen goed verstaan als we de historische context kennen.

Aan de hand van voorbeelden zullen we dit zelf ontdekken.

 

Bij zelf bijbellezen is het daarom altijd aan te raden een bijbel te hebben met kanttekeningen of een leesrooster met enige uitleg.

 

OPDRACHT:

Lees Lukas 17,11-19 en beantwoord deze vragen:

Naar welke stad is Jezus op weg? Wat betekent dat voor Hem? (Lk.23,46)

Hoe stonden de Samaritanen tegenover pelgrims naar Jeruzalem? (Lk.9,51-53)

Waarom bleven de melaatsen op een grote afstand staan? (Leviticus 13,45-46)

Waarom moesten ze zich laten zien aan de priesters? (Leviticus 13,1-3)

 

Als we op deze vragen het antwoord hebben begrijpen we de diepte en het bijzondere van vers 16 en 18.

 

OPDRACHT

Lees, als u het verhaal over de arbeiders in de wijngaard nog niet kent, alleen Matteus 20,1-8

en beantwoord deze vraag: Wie zullen volgens u het meeste loon krijgen?

 

Nu leest u het verhaal af. Herkent u zich in de reactie van de arbeiders van het eerste uur in vers 12?

 

Als we deze tekst gaan toepassen op het loonstelsel van onze tijd, dan zullen we het gevoel krijgen dat de landeigenaar (God?) heel onrechtvaardig is. Maar het gaat hier helemaal niet om economische rechtvaardigheid.

Als we de wijngaard nu eens vergelijken met het geloof in God en de uren van de dag vergelijken met de eeuwen vanaf Abraham tot nu toe:

wie zijn het eerst tot het geloof in God geroepen? Wie zijn pas in Jezus’ tijd tot geloof gekomen? De joden waren de eersten die in God geloofden. De heidenen kwamen in Jezus’ tijd pas tot geloof. Zou God de joden daarom in de hemel meer begunstigen dan de heidenen?

 

OPDRACHT: Lees Handelingen 15,7-9; Romeinen 1, 16-17 en Romeinen 3,9.22-30

Je kunt de vergelijking ook toepassen op mensen die van jongs af aan geloven en mensen die pas op het eind van hun leven tot geloof komen. Zou God de laatsten niet gelijk met de eersten toelaten in de hemel?

 

 

OPDRACHT: lees Lukas 8,4-8

Een heel bekende parabel is natuurlijk die van de zaaier in Lukas 8,4-8. Jezus heeft niet de bedoeling een biologielesje te geven.  Wat betekent deze gelijkenis dan. Dat vroegen de leerlingen van Jezus zich ook af (vers 9 ) !!!!!!!!!

Hij geeft hier zelf de uitleg in de verzen 11-15.

 

Andere interessante boeken rond de bijbel:

 

De culinaire bijbel !!!!! Planten in de bijbel. Atlas van de bijbel: kaarten met allerlei bijbelse plaatsen Concordantie: dat is een trefwoordenboek. Nu natuurlijk ook met de zoekprogramma’s van een digitale bijbel te vinden.

Hoofdstuk 8 DE BIJBEL IN DE R.K. LITURGIE

Nodig materiaal: Lectionaria: de 7 lezingenboeken van de R.K. liturgie. Waarschijnlijk in elke sacristie te vinden. Op internet: voorheen op de site van de KBS, maar op hun vernieuwde site zie ik het niet meer. Wel op: http://www.virc.at/texte/ Een directorium van de Nederlandse Kerkprovincie. Idem

 

Vroeger (tot 1969) had elke zondag zijn eigen lezingen. Die kwamen dus elk jaar op zelfde zondag weer terug.

Nu is er een 3-jarige lezingencyclus en zijn het aantal lezingen op een zondag uitgebreid van 2 naar 3.

 

OPDRACHT:

Kijk in de drie lezingenboeken welk evangelie het meeste voorkomt op de zondagen door het jaar:

In deel A:

In deel B:

In deel C:

 

Kijk in deel A  welk evangelie het meest voorkomt in de veertigdagentijd en paastijd.

 

OPDRACHT:

Onderzoek in de lectionaria uit welk deel van de bijbel meestal de eerste lezing is gekozen: Oude of Nieuwe Testament?

En welk boek lezen we in de paastijd?

 

OPDRACHT

Onderzoek uit welke boeken van de bijbel meestal de 2^e lezing is gekozen.

 

OPDRACHT

De eerste lezing en het evangelie hebben gewoonlijk hetzelfde thema. De eerste lezing kan een voorafbeelding van Jezus bevatten, maar ook een tegenbeeld.

 

Kijk eens naar de 2^e zondag van de advent in jaar B: is hier sprake van een overeenkomst of tegenbeeld?

 

En op de 6^e zondag van het jaar B? Overeenkomst of tegenstelling?

 

Kijk ook eens naar de 4^e adventszondag in het jaar A. Hier is sprake van voorspelling – vervulling

 

OPDRACHT Bekijk eens het directorium. Wat staat daar allemaal in?

 

Voor de weekdagen is er een aparte lezingencyclus, onafhankelijk van de zondagen. Dat zijn de groene lezingenboeken. Het bruine lectionarium is voor heiligenfeestdagen.

Dan zijn er nog aparte lectionaria voor huwelijk en uitvaart, voor Mariafeesten en Evangelieboek voor vieringen met kinderen.

 

OPDRACHT:

Zoek een toepasselijke bijbeltekst voor een 50-jarig huwelijksjubileumviering.

 

TEKSTEN IN DE EUCHARISTIE DIE UIT DE BIJBEL KOMEN:

Opening

Intredezang of openingstekst: verwijzing naar de bijbel staat in het missaal aangegeven.

Kruisteken: Mt.28,19

Begroeting: 2 Kor.13,13

of  Lk.1,28

of Lk.24,36 en Joh.20,19+21

of Rom.1,7 = 1 Kor.1,3 = 2 Kor.1,2

of 1 Tim.1,2

of 1 Petrus 1,3a

Schuldbelijdenis: Lukas 18,13

of: Joël 2,17 en psalm 85 , 8

of Lk.4,18 + Mt.9,13b + Joh.16,28

Waterzegen: Psalm 51,9 of Ezechiel 47,1-2+9b

Kyrie: Psalm 30,11 = Baruch 3,2 = Psalm 6,3 = psalm 40,5 + 11

Eer aan God: Lukas 2,14 (de rest naar model van het Magnificat en psalmen; uit 4^e eeuw)

Openingsgebed: parafrase op het evangelie van de dag

 

Lezingencyclus:

 

Tussenzang: psalm of bijbelse lofzang

Vers voor het evangelie alleluia Psalmen bv.150,6 en Apocalyps 19,1-6

Afsluiting van de lezingen: Ezechiel 82 x o.a. 37,5 (2^e pinksterdag !!!)   Handelingen 15,18

Geloofsbelijdenis is grotendeels samenvatting van de hele bijbelse heilsgeschiedenis

Voorbeden 1 Tim.2,1-4

 

Offerande:

 

de zegenbeden komen sterk overeen met de joodse maaltijd-zegenbeden (Beracha-formules), vgl. het Benedictus Lukas 1,68

Handwassing: vgl. joodse rituele reinigingen en de voetwassing aan het Laatste Avondmaal en Psalm 25,6

 

Het eucharistisch gebed:

oproep Verheft uw hart: Klaagliederen 3,41;

prefaties: er zijn er 82 !!! vol verwijzingen naar de bijbelse gebeurtenissen

Sanctus: Jesaja 6,3 en Mt.21,9 en psalm 118,25-26a

De consecratieformule is door de kerk samengesteld uit de diverse overleveringen.

De acclamatie na de consecratie : 1 Kor.11,26

Doxologie en Amen: niet letterlijk bijbels maar vergelijk: Rom 16,27, Apok 1,6 en nog 41 andere plaatsen

 

Onze Vader: Mt.6,9-13 en Lukas 11,2-4

Vredeswens: Johannes 14, 27 en 20,20-21

Vredeskus: Lk.7,45; o.a. Rom 16,16  1 Petrus 5,14 of handdruk: Gal.2,9

 

De broodbreking: 1 Kor.10,16 (en de teksten in de Handelingen)

Agnus Dei: Joh.1,29 vgl. Apok.5,6-12 en Jes.53,7

Uitnodiging tot communie:   weer Joh.1,29 en Apok 19,9 en 1 Kor.11,27-29

antwoord: Mt.8,8

Communietekst/zang: altijd bijbelse tekst zoals in missaal aangegeven

 

Zegen en wegzending: Lk.7,50 en Mc.5,34

 

Hoofdstuk 9: KINDERBIJBELS

Nodig materiaal: Gewone bijbel NT Enkele kinderbijbels: bv.: Nieuwe Kinder Bijbel, Bijbelse Verhalen, Het Hoogste Woord, God spreekt tot zijn Kinderen Evangelieboek voor vieringen met kinderen en

 

Algemene opmerkingen over kinderbijbels:

 

Het is altijd een selectie uit de bijbelteksten: meestal de verhalen: die zijn voor kinderen boeiender dan toespraken, leerstellige stukken, wetgeving (geboden) of geslachtsregisters.

 

OPDRACHT: Kijk in een kinderbijbel eens naar het verhaal van het Laatste Avondmaal: Jezus hield daar een lange toespraak over liefde en eenheid. Wat is daarvan opgenomen in de kinderbijbel?

 

Ook het verschil katholiek – protestant kan meespelen in de keuze: een protestantse bijbel heeft veel meer oud-testamentische verhalen. Kijk bijvoorbeeld eens in de Nieuwe KinderBijbel op bladzijde 132 e.v.: het verhaal over Bileam. Dit verhaal zult u waarschijnlijk tevergeefs zoeken in katholieke bijbels zoals “God spreekt tot zijn kinderen”.

 

Onderscheid tussen rk en protestantse bijbels is nog te zien aan woordkeuze: staat er “Heere ”(met 3 e’s), dan is het zeker een protestantse bijbel.

 

OPDRACHT:

Kijk eens op blz. 324 van de Bijbelse Verhalen van Cramer-Schaap of een protestante bijbel het verhaal van de hemelvaart: Handelingen 1,1-8:

hoe worden in de eerste zin de leerlingen van Jezus genoemd? ……………………       Welk woord zouden de katholieken gebruiken? …………………….

 

1. de bijbels zijn voor een bepaalde leeftijd geschreven: dat zie je direct aan de illustraties en aan de zinsopbouw en de lettergrootte. Het staat vaak ook op de (binnen)kaft.

 

OPDRACHT: Kijk eens naar een paar kinderbijbels of er een leeftijdsindicatie in staat? Kunt u het anders zelf inschatten aan de hand van de tekst of illustraties?

 

Sommige bijbels zijn geschikt om voor te lezen, anderen om als kind zelf te lezen

 

Enkelen hebben toelichting er bij.

Sommigen hebben een verzen-index zodat je een bijbelverhaal op kunt zoeken; anderen een trefwoordenregister. Sommigen alleen een titelregister.

 

1. Letterlijke of vrije vertaling:

bij het schrijven van een kinderbijbel moet altijd een keuze gemaakt worden: hoe letterlijk vertel ik het eigenlijke bijbelverhaal? Wat doe ik met gruwelijke details bij bijvoorbeeld moorden en de kruisdood van Jezus?

Om een verhaal voor kinderen spannend te maken wordt het verhaal vaak uitgebreid met allerlei gefantaseerde details die niet in de bijbel voorkomen.

 

OPDRACHT: Lees eerst in een gewone bijbel Lukas 18,15-17. Lees nu hetzelfde verhaal in een kinderbijbel, bv. Bijbelse Verhalen op blz.260-262.

 

De Bijbelse verhalen van Cramer Schaap zijn zeer spannend verteld en vertrekken vanuit de belevingswereld van een kind. Daarom is deze bijbel heel geschikt voor gebruik in het gezin. Maar door de vrije vertaling kunnen er ook belangrijke geloofsgegevens verloren gaan:

 

OPDRACHT: Lees in de Bijbelse Verhalen eens het Pinksterverhaal op bladzijde 327. Wordt de Heilige Geest in dit verhaal genoemd? Ja / nee.  Met welk woord wordt de H. Geest aangeduid? ………………………….

 

Een vrije vertaling is daarom voor de liturgie niet zo geschikt. In een gezinsviering of Kinderwoorddienst moet het Woord van God toch bijbelgetrouw verkondigd worden. Daarom is er een speciaal Evangelieboek uitgegeven voor dit soort vieringen. Daarin zijn de zondagsevangelies in eenvoudige bewoordingen geschreven. Een aantal zondagslezingen zult u tevergeefs zoeken in kinderbijbels, maar staan dus wel in dit Evangelieboek voor vieringen met kinderen, die ook zijn overgenomen in de Handboeken bij de zondagsevangeliën van de Stichting  Kinder en Jeugdwerk Samuel. https://www.samueladvies.nl/

Mensen die bij gezinsmissen betrokken zijn: bekijk die eens !!! Aanbevolen.

 

ADVIEZEN: 

Voorlezen: kleine kinderen zijn erg gevoelig voor details: laat geen stukje weg als u het verhaal nog eens leest…. Vertellen is, als je het kunt, boeiender dan voorlezen.

Het gesprek er over: doe het aan de hand van de figuren: identificatiefiguren: Wie vind je lief? Moedig? Eerlijk?

Wat zou jij gedaan hebben in hun geval?

Haal een thema er uit: vergeving, delen, geloven, dankbaarheid. Aan de hand daarvan kun je de vergelijking maken met ons leven: heb je dat wel eens meegemaakt? Heb je dat wel eens gevoeld? Laat uw kind voorbeelden uit ons leven en onze wereld noemen.

Welke rol speelt God in het verhaal – en in ons leven?

Aansluitend bij dit laatste punt kun je een spontaan gebedje bidden ter afsluiting om met God een levende relatie op te bouwen: God is geen persoon uit een ver verleden of ver weg, maar onze Vader, wonend in ons hart.

Hoofdstuk 10

MEDITEREN MET BIJBELTEKSTEN:     DE LECTIO DIVINA

 

Dit is een meditatieve wijze van lezen, waarbij je leest met heel je wezen.

Deze wijze van lezen is bekend vanuit de kloostertraditie,

 

1. 1. 1. Kies een plaats waar u ongestoord kunt mediteren. Zet uw mobieltje uit, de radio, de tv, de telefoon, de pc.

 

1. 1. 2. Een kaars, kruisbeeld, icoon of ander religieus voorwerp kan helpen om u te concentreren.

 

1. 1. 3. Kies een houding waarin u ontspannen enige tijd kunt blijven zitten of knielen, bijvoorbeeld de kleermakerszit.

 

1. 1. 4. Laat uw geest tot rust komen in een paar minuten stilte. Zet alle zorgen van u af. Denk niet meer aan alles wat u nog moet doen vandaag of deze week. Zie uzelf zitten in Gods aanwezigheid.

 

1. 1. 5. Begin met een gebed tot God om de Heilige Geest, opdat de ogen van je hart geopend worden. Bid met eigen woorden of een bekend gebed om de Heilige Geest. Bijvoorbeeld:

God, die ons nabij is,

Zend Uw Geest over mij,

Open mijn hart voor Uw Woord

Opdat ik U daar mag ontmoeten.

Amen,

 

1. 1. 6. Lees de tekst aandachtig, rustig en meerdere malen, Probeer het gelezene te
         beluisteren met geheel je hart, geheel je verstand, geheel je wezen.

 

1. 1. 7. Beantwoord de volgende vragen:

a. waar speelt dit verhaal zich af?

b. wanneer speelt dit verhaal zich af: in de geschiedenis, op welk moment van Jezus leven?

c. welke personen komen er in dit verhaal voor? Wat zijn dat voor mensen? Probeer je in te leven in hun situatie of denken.

d. in welke persoon herken ik me zelf het meest?

e. hoe zou ik reageren in deze situatie? Of zou ik toeschouwer blijven? Zijn er parallellen met mijn leven te trekken?

 

8. Denk na over de tekst, herlees het en herkauw het. Laat het Woord je verwondering opwekken, laat het je aantrekken. Wat heeft deze tekst, een bepaald woord of perikoop uit de tekst jou nu te zeggen?

 

9   Bid tot God en antwoord Hem wat Hij met dit Woord bij jou heeft opgeroepen.

 

10. Probeer dit nu in verbondenheid te zien met anderen, de gebeurtenissen, de geschiedenis, de wereld.11.Bewaar het woord in je hart.

 

1. 1. 11. Zet je in om deze Boodschap van God om te zetten in daden. Handel er naar.

 

Om elke dag te mediteren is het aan te raden een leesrooster te volgen.

Men kan bijvoorbeeld de lezingen uit de liturgie van de dag nemen.

Die staan bijvoorbeeld op de Gerardus dagkalender

of op de website http://www.dagelijksevangelie.org/

SLOT

Hopelijk heeft u veel geleerd van deze cursus / workshop en helpt het u om de Blijde Boodschap beter te verstaan, uw relatie met God te versterken en naar het evangelie te leven, in navolging van Jezus Christus en onder inspiratie van de Heilige Geest.

Staan er onjuistheden in de tekst of werkt een bepaalde link niet meer? Mail het me dan: info@internetpastoor.nl.