PREEK VAN DE WEEK 27e ZONDAG JAAR B 2012 Rodenrijs en Nootdorp
EERSTE LEZING: Genesis 2,18-24 EVANGELIE: Marcus 10,2-16 THEMA: Onvoorwaardelijke liefde
Deze zondag van het jaar is voor mij, celibatair priester, altijd de moeilijkste om te preken. Wat zou ik vandaag graag een ander laten preken. Want de lezingen gaan vandaag over een heel gevoelig onderwerp: het huwelijk en huwelijkstrouw. Alles wat ik er over zeg kan gemakkelijk hypocriet overkomen en gehuwden zullen kunnen zeggen: “Hij heeft gemakkelijk praten. De beste stuurlui staan aan wal.”
Bijbel en kerk beschrijven het huwelijk als iets heiligs en verbieden echtbreuk, maar in onze samenleving komt echtscheiding in alle families voor, ook onder christenen. Ook hier in de kerk zijn gescheiden mensen en alles wat ik ten gunste van het huwelijk zeg kan bij hen dus pijn doen. Maar de lezingen spreken er over en ik kom er daarom niet omheen er over te spreken.
Maar laat ik twee dingen voorop stellen ten gunste van mensen die gescheiden zijn.
Punt 1. Een scheiding is niet iets wat nagestreefd wordt. Het is iets wat iemand kan overkomen. Je kunt slachtoffer zijn. Als de partner je in de steek laat en echtscheiding aanvraagt, dan kun je dat tegenwoordig niet meer tegenhouden. Misschien was een scheiding een noodoplossing om jezelf en je kinderen te redden. Hoe dan ook, in hoeverre een gescheiden iemand schuldig is aan echtbreuk kunnen en mogen wij niet beoordelen. Alleen God kan oordelen, want alleen God weet wat allemaal meegespeeld heeft.
Punt 2. Ook gescheiden mensen hebben het huwelijk als iets moois voor ogen gehad. Iedereen trouwt met het voornemen trouw te zijn en met het verlangen een gelukkig huwelijk te hebben. Gescheiden mensen zullen de waarde van het huwelijk wel onderschrijven maar tot hun spijt moeten concluderen dat het in hun leven niet gelukt is.
Vervolgens wil ik nu eerst gehuwden zelf aan het woord laten. Bij de voorbereiding van een huwelijksjubileumviering vraag ik altijd het echtpaar wat het geheim is van hun trouw. Ik kreeg in de loop der jaren de volgende antwoorden:
1. “als je woorden hebt, ‘t gelijk weer goed maken”
2. “Vertrouwen op elkaar en elkaar liefhebben op moeilijke momenten.”
3. Zij: “Ik moest soms wel eens zwijgen als mijn man zijn eigen zin deed.” En hij: “Ik heb het ontzettend gewaardeerd dat mijn vrouw en de kinderen mij geen enkel verwijt gemaakt hebben toen ik de fout inging.”
4. Hij: “Je moet het gewoon aanvaarden zoals het is”. En zij: “Zolang ik in de kerk kom gaat ‘t allemaal goed”.
5. Hij antwoordde: “het is geven en nemen”. En zij zei: “Je moet niet op alle slakken zout leggen maar over kleinigheden heenstappen en denken: Ik ben ook niet volmaakt. En met elkaar meegaan naar bijvoorbeeld ouderavonden, recepties verjaardagen, feesten.”
In al deze antwoorden valt het op dat de gehuwden hun eigen fouten en zwakheden erkennen en in staat zijn de ander te vergeven.
6. “Je moet respect hebben voor elkaar en elkaars maatje zijn.”
7. “Het geheim van huwelijkstrouw is de liefde én: zelfbeheersing tot aan het trouwen”.
Dat laatste is opmerkelijk. Zelfbeheersing en onthouding vóór het huwelijk staan in deze tijd niet meer hoog in aanzien. Maar zelfbeheersing is ook een vorm van liefde. Het is ook ín het huwelijk een onmisbare eigenschap. Zelfbeheersing respecteert de integriteit van de ander. Zelfbeheersing betekent dat je de ander niet wilt nemen voor je eigen bevrediging, maar dat je jezelf wilt geven voor de ander. Dat geeft de ander de zekerheid dat je trouw kunt blijven. Dat is een geheim dat tegenwoordig nog maar weinig mensen kennen. Ik hoorde laatst op de radio beweren dat 1 op de 3 mannen wel eens vreemd gaat. We leven in een tijd dat al onze behoeftes zo snel mogelijk bevredigd moeten worden. Gebrek aan zelfbeheersing is, denk ik, een veelvoorkomende oorzaak van echtscheidingen.
Maar dat is niet alleen iets van deze tijd. Ook in de tijd van Mozes kwam dat al voor. Mozes heeft toegestaan een vrouw weg te zenden met een scheidingsbrief. Daardoor kon ze met een andere man trouwen.
Maar Jezus maakt duidelijk dat dat niet volgens Gods bedoeling is. Jezus heeft een heel sterk gevoel voor de bedoelingen van God. Hij voelt dit zo goed aan dat Hij zelfs menselijke voorschriften terugdraait die toegestaan hebben een vrouw weg te zenden en een scheidingsbrief mee te geven. Jezus wijst er op wat de oorspronkelijke bedoeling van God is met man en vrouw. Door Gods wil zijn man en vrouw met elkaar verbonden en wat God verbonden heeft mag de mens niet scheiden. Jezus gaat niet in op allerlei situaties die aanleiding geven tot scheiding. Het gaat er Hem om ons te wijzen op het ideaal, op de bedoelingen van God.
Jezus legt zelfs de nadruk op het seksuele aspect: “Man en vrouw worden één vlees” zegt Hij. In de geslachtsgemeenschap geven man en vrouw zich helemaal aan elkaar. Ze geven zichzelf totaal. Dat heeft God zo gewild. En daarin zit de eis om elkaar trouw te blijven. Wie de zichzelf gevende ander aanvaard heeft met ziel en lichaam, die mag die ander niet meer wegsturen. Het wegsturen of in de steek laten van iemand die zich in de geslachtsgemeenschap geheel open gesteld heeft en zichzelf gegeven heeft, slaat een diepe psychische wond in die ander. De ziel van de ander voelt zich daardoor vernederd, afgedankt, een wegwerpartikel, een consumptie-artikel. Wat een vernedering is het voor iemand om zijn lichaam alleen als lustobject gebruikt te zien en niet aanvaard te worden als gelijkwaardige levenspartner.
Wat God verbonden heeft, dat mag een mens niet scheiden. God heeft liefde en lichaam verbonden met trouw. Wat God verbonden heeft mag een mens niet scheiden, zei Jezus.
Direct na deze perikoop komt het verhaal dat mensen kinderen bij Jezus brengen, met de bedoeling dat Hij ze zou aanraken. Ogenschijnlijk is dit een heel nieuw verhaal, dat niets met het voorgaande te maken heeft. Maar als we er even over nadenken, dan zien we toch een logisch verband: kinderen ontvangen immers het leven uit de lichamelijke eenwording van man en vrouw.
God heeft voor elk kind een vader en moeder bedacht die elkaar liefhebben. God heeft het ontstaan van nieuw mensenleven verbonden aan de liefde en de lichamelijke eenwording van man en vrouw. Ook dat mag de mens niet scheiden.
Ouders moeten kinderen opvoeden. Zij moeten daarom een voorbeeld zijn voor de kinderen. Maar Jezus draait het om: Hij zegt: “Wie het Rijk Gods niet aanneemt als een kind, zal er zeker niet binnengaan”. Hij stelt kinderen dus ten voorbeeld aan volwassenen.
Hoezo stelt Jezus kinderen ten voorbeeld? Kinderen maken toch ook ruzie, kunnen toch heel gemeen, oneerlijk, ongehoorzaam en onbehulpzaam zijn? Ja, dat is waar. Maar kinderen hebben ook een paar eigenschappen waar we wel een voorbeeld aan kunnen nemen: kinderen maken wel ruzie, maar kunnen ook weer snel vergeven en vergeten. Kinderen zijn open, geloven nog in dingen die ze niet zien en kunnen daardoor ook gemakkelijk in God geloven. Kinderen weten zich afhankelijk van ouders en vertrouwen zich aan de zorg van ouders toe. Zo zullen wij ons als kinderen van God aan zijn zorg en liefde toevertrouwen.
Als man en vrouw die eigenschappen van een kind in hun leven waar maken, zou er dan nog echtscheiding voorkomen? Wanneer gehuwden elkaar kunnen vergeven, altijd open staan voor elkaar en zichzelf afhankelijk durven opstellen van de liefde en zorg van elkaar, zouden ze dan niet het geheim van huwelijkstrouw gevonden hebben?
Daarom moeten we het huwelijk hoog houden en hopen dat de komende generaties het huwelijk weer ontdekken als een gave van God en als de levensstaat die het beste beantwoordt aan het wezen van de mens. Beste mensen, laten we allen ondanks de vele tragedies om ons heen het huwelijk waarderen als een door God gewilde en gezegende levensstaat.