Het is moeilijk bescheiden te blijven.
LEZINGEN: EERSTE LEZING: Jezus Sirach 3,17-29 EVANGELIE: Lukas 14,1+7-14
THEMA: nederigheid, een zeldzaamheid in deze tijd.
Ik hoorde eens op de radio een interview met iemand die als kind in een interneringskamp in Indonesië had gezeten. Hij had daar zelf niet onder geleden. Hij had wel gezien dat zijn ouders en andere westerlingen er heel veel moeite mee hadden gehad om voor de Japanners te buigen. Maar, zei hij er bij, in Japan buigt iedereen wel tientallen malen per dag voor anderen omdat er een heel stelsel van rangen en standen bestaat dat gewoon tot die cultuur behoort. Buigen is daar volgens de spreker even gewoon als hier in onze cultuur iemand gedag zeggen of een hand geven. In onze cultuur moet er wel een heel groot stands- of rangverschil zijn, willen wij voor iemand buigen. In onze volksaard van deze tijd voelen we ons in het gunstigste geval gelijkwaardige medeburgers van elkaar, maar zeker niet een mindere. Voor mijn gevoel zal de westerling eerder hoogmoedig zijn dan nederig. Door de welvaart en de hogere opleidingen die voor de meeste westerlingen toegankelijk zijn, zijn we ontwikkelde mensen, die zichzelf over het algemeen toch wel heel belangrijk vinden.
Ik ving eens op een terras een gesprek op van een onderwijzeres die door een burn-out in de ziektewet was gekomen. Ze zei tegen iemand dat ze echt niet zo gek zal zijn om handwerk te gaan doen. Ik vroeg me af wat daar zo gek aan is. Jezus was zelf een arbeiderszoon. Paulus tentenmaker. Petrus en verschillende andere apostelen vissers.
Regelmatig hoor ik klachten van ouderen dat in de volle trein of in de volle bus de jongeren niet meer opstaan voor ouderen.
Allemaal tekenen van deze tijd die er op wijzen dat de westerling over het algemeen hoogmoedig is, onbescheiden, arrogant en zelfvoldaan.
De lezingen wijzen ons een andere weg. Ze behoeven weinig uitleg. Het is goed ze regelmatig te overwegen. Het hele boek wijsheid van Jezus Sirach staat vol levenswijsheden. Daarvan wordt in de liturgie maar zelden wat gelezen. Het is een goed boek om naast je bed te leggen en ’s ochtends een paar spreuken uit te lezen.
Misschien vraagt het laatste stukje van het evangelie wat toelichting. Jezus zegt tegen zijn gastheer: “Wanneer u een middagmaal of avondmaal geeft, nodig dan niet uw vrienden, broers of bloedverwanten uit die het terug kunnen geven, maar nodig armen, gebrekkigen, kreupelen en blinden uit.” Hij zegt dit bij een gastmaal waar allerlei voorname mensen zijn uitgenodigd. Jezus wijst hem dus terecht. Hij mag dat doen omdat Hijzelf een voorbeeld was van nederigheid en bescheidenheid. Hij waste op het Laatste Avondmaal de voeten van de apostelen. Als Hij uitgescholden werd, schold Hij niet terug. Alle vernederingen die ze hem aangedaan hebben tot en met zijn kruisiging heeft Hij lijdzaam verdragen.
Mogen wij als christenen dan geen vrienden en familie uitnodigen op een verjaardag of ander feest? Mogen ministers of leden van de koninklijke familie geen diners meer houden in eigen kring? Dat wil Jezus denk ik niet zeggen: het gaat Hem om de houding die voorname mensen aannemen tegenover anderen. Ook voorname mensen kunnen christen zijn door zich bescheiden op te stellen en geen afstand te scheppen met de gewone burger.
Een goed voorbeeld daarvan is Elisabeth van Thüringen. Zij was koningin van Thüringen in de 13e eeuw. Maar ze deelde dagelijks voedsel uit aan de armen en richtte als weduwe een ziekenhuis op in Marburg, waar ze zieken verzorgde en werk deed dat niemand anders wilde doen. Elisabeth had een Franciscaanse inslag.
En dat doet me weer denken aan de nieuwste film van Franciscus. Op 4 oktober zal ik deze vertonen in de parochiezaal in Boskoop. Franciscus gaat op een gegeven moment naar Rome om goedkeuring van de regels van zijn kloosterorde aan de paus te vragen. Hij komt binnen in de St. Pieter waar de paus van die tijd in prachtig gewaad te midden van vele, eveneens in veel gouddoorweven gewaden gehulde, kardinalen en hoogwaardigheidsbekleders op een hoge troon zit, met een tiara op vol edelstenen. De kleine Franciscus knielt neer kijkt omhoog naar de paus, maar ziet ook een afbeelding van de arme Christus voor zich. Terwijl hij al spreekt wordt hij ziek van al die pracht en praal, stopt met zijn betoog, staat op en loopt de St. Pieter uit. Maar dan laat de paus hem terughalen, komt van zijn troon af, knielt voor Franciscus en kust zijn blote voeten. Een prachtige ontroerende scène in de film.
Beste mensen, onder ons zijn ook rijke en voorname mensen. We zijn eigenlijk allemaal rijk, want we hebben allemaal te eten en een dak boven ons hoofd. Daar is niets mis mee. Het gaat er om dat we daarbij nederig en bescheiden blijven. Dan zullen we meer geliefd worden dan iemand die geschenken uitdeelt of veel feestjes geeft voor vrienden en familie. Dan zullen we genade vinden bij God, zegt Jezus Sirach.
Er is zo’n mooi liedje: “’t Is moeilijk bescheiden te blijven, wanneer je zo goed bent als ik. Zo stoer zo charmant en zo aardig, dat zie je in een ogenblik. Ik denk als ik kijk in de spiegel, daar staat een geweldige vent. ’t Is moeilijk bescheiden te blijven, voor een kerel met zoveel talent.”
Vrijwilligers zijn tegenwoordig heel belangrijk voor het voortbestaan van de parochie. Het is goed dat ze er zijn en we zijn God ook heel dankbaar dat ze er zijn. Maar ook vrijwilligers moeten bescheiden blijven. Zij moeten hun werk doen als een dienst aan God. Niet om gezien te worden, te showen, te pronken met hun talenten, geprezen te worden, meer te zeggen te hebben of onderscheidingen te verdienen. Wanneer vrijwilligers in een geest van dienstbaarheid hun bijdrage leveren aan de kerk, dan is dat heel vruchtbaar en heilzaam. Anders niet.
Veel mensen in de maatschappij tellen niet meer mee, omdat ze niet meer kunnen werken, hulpbehoevend of ziek zijn.
In het Rijk Gods tellen deze mensen echter ten volle mee. Want in het Rijk Gods telt niet de prestatie, de snelheid of het inkomen, maar de liefde. En zou een oudere niet meer kunnen liefhebben? Zou een zieke niet meer kunnen liefhebben? Integendeel, een oudere, een zieke, een gehandicapte heeft meer tijd om te luisteren naar anderen, meer tijd om te bidden voor anderen. Zijn of haar aandacht wordt niet opgeëist door het drukke verkeer, volle agenda’s en zakelijke zorgen.
Denk maar aan Lidwuina van Schiedam. Ze was nog een meisje toen ze bij het schaatsen haar heup brak. De wond wou niet genezen. Ze zag haar toekomst in duigen vallen. Ze werd bedlegerig. Wat kon zij nu nog betekenen voor de maatschappij? Maar toen ze na overweging van het lijden van Christus haar lot had geaccepteerd, werd ze geestelijk adviseur van vele lijdende, bedroefde, zoekende en twijfelende mensen. Duizenden mensen, waaronder rijken en staatslieden, vonden bij haar troost of kwamen bij haar tot bekering.
In het Rijk Gods hebben ouderen en zieken dus een vooraanstaande plaats.
Wie u ook bent, rijk of arm, vrijwilliger of anonieme kerkganger, u bent dus allen een Vip in het Rijk Gods.