INLEIDING
Een nieuw begin… We hebben allemaal onze sores achtergelaten om even naar de kerk te komen. Of hebben we ze juist meegenomen? Dan mogen we ze hier achterlaten bij onze liever Heer. Want een eucharistie mag steeds weer een nieuw begin zijn. Zoals Jezus na lijden en dood is verrezen, zo mogen ook wij steeds opstaan uit onze zorgen en uit ons verleden om opnieuw te beginnen. Dat geldt speciaal waar het gaat om de brokken en ongelukken die we gemaakt hebben door onze eigen schuld: ruzie, financiële schuld, een slechte naam, slechte resultaten op het werk door luiheid of nonchalance, missers in de zorg voor onze kinderen, een misstap op seksueel gebied, etc. Vandaag horen we hoe een overspelige vrouw bij Jezus gebracht wordt ter veroordeling. Maar Jezus spreekt haar vrij en geeft haar de kans op een nieuw begin, op voorwaarde dat ze niet meer zondigt. “Wie zonder zonde is werpe de eerste steen” zegt Jezus. Niemand van ons is zonder zonde. Laten we daarom elkaar een nieuwe kans geven, een nieuw begin…..
PREEK
Deze week waren er kamerdebatten over de onterechte vrijlating van de moordenaar van Anne Faber. Deze moordenaar had geen spijt en was in zijn gevangenschap niet tot inkeer en omkeer gekomen. Een tragische vergissing of fout van justitie.
Toch mag dit drama niet onze houding tegenover ex-gedetineerden in het algemeen bepalen.
De meesten van de gevangenen komen uit moeilijke levensomstandigheden: een gestoorde jeugd, aan de rand van de samenleving, uit kindertehuizen, uit een arm milieu, uit gezinnen waar veel onenigheid was die op de kinderen uitgekuurd werd, uit milieus waar ze het nogal eens benauwd hebben met elkaar en met zichzelf, ook door de omstandigheden.
Foto gevangenispastoraat
In alle gevangenissen zijn er pastores aangesteld om de gedetineerden geestelijk bij te staan. Misschien is daar weinig over bekend. Daarom wil ik graag wat informatie uit die hoek aan u doorgeven. Het sluit immers goed aan bij het thema van deze zondag: een nieuw begin. De overspelige vrouw krijgt van Jezus de kans om opnieuw te beginnen. Ze had volgens de joodse wet de doodstraf verdiend. Maar Jezus spreekt haar vrij.
Het justitiepastoraat staat in feite in die spanning tussen twee vuren: een maatschappij die een mens veroordeeld heeft en een kerk die mensen een nieuwe kans wil geven.
Wat doen deze gevangenispastores concreet, vragen we ons af. Want zo gelovig zullen die gevangenen wel niet zijn. Zoveel boodschap aan God en de tien geboden zullen die lui in ’t gevang toch wel niet hebben, anders hadden ze er niet gezeten, nietwaar?
Nee, dat is niet waar. Gelovige jongeren zijn minder crimineel dan jongeren zonder religie. Maar toch zitten er ook in de gevangenissen veel gelovigen.
Zeker in de gevangenis in Krimpen zitten veel gelovige en katholieke Zuid-Amerikanen. Elke zondag is er in de gevangenis ook een kerkdienst. Sommigen gaan er heen om even uit de benauwde cel weg te zijn en omdat ze daarna samen een kopje koffie kunnen drinken. Toch zijn ze tijdens zo’n dienst muisstil. Ze horen eens een ander geluid dan agressie, minachting, haat, list, frustratie, veroordeling en boosheid. En later komen ze erop terug wat ze in de kerkdienst gehoord hebben in persoonlijke gesprekken en groepsgesprekken met de justitiepastores.
In Krimpen heb ik een keer een gevangeniskerkdienst bijgewoond waarin een spaanstalig koor zong uit Rotterdam. Bij de koffie na afloop sprak ik een koorlid. Die vertelde dat hij zelf daar ook ooit gevangen had gezeten. Nu zong hij daar over Gods liefde en barmhartigheid.
Foto Jeremiah Pelatja
In het Nederlands Dagblad stond deze week ook een verhaal van een ex-crimineel die in de gevangenis tot bekering is gekomen. Hij zegt: “Ik zie Gods wonderlijke werk in het herstel van het gezin waaruit ik kom: jarenlang was dat gebroken. Het wonder was de liefde van ons, kinderen, naar onze vader toe. Mijn vader had ons nooit liefde of erkenning gegeven en hij was gokverslaafd. Hij had ons geestelijk misvormd. Sinds ik christen ben heb ik hem om vergeving gevraagd voor alles wat ik hem had geflikt. En hij vroeg ons kinderen om vergeving. Mijn vader en ik zijn nu vrienden, een heel groot wonder. Hij belt me en heeft interesse in mij…. Soms had ik als crimineel heel veel geld maar ik kon er totaal niet mee omgaan. Ik ben blij dat God uiteindelijk alle op het gebied van criminele dingen heeft laten mislukken. Nu leef ik van een gewoon salaris. Maar mijn echte bankrekening is in de hemel, rijker kun je niet zijn.”
Foto paus met moordenaar
Justitiepastores willen met hun aanwezigheid in de gevangenis een bijdrage leveren aan het voorkomen van terugval van een gedetineerde na het ontslag in het oude criminele gedrag. In de eenzaamheid van de cel zitten mensen soms 23 uur per dag opgesloten. Is het dan niet logisch dat daar agressiever en haatdragender van worden en dat er plannen bedacht worden om na vrijlating eens een paar verraders te gaan neerleggen. 60 tot 70 % valt terug in herhaling. Justitiepastores willen dat voorkomen door iets te doen aan geestelijke vorming.
Maar op dat punt stellen ze juist een vraag aan ons: wat doen jullie er aan om een ex-gedetineerde te helpen op het goede pad te blijven?
Allemaal hebben we een afschuw van misdaad, geweld, beroving etcetera. En vanzelf hebben we daardoor een hekel aan mensen die zich daaraan schuldig maken. Strafwetgeving vinden we allemaal nodig ter afschrikking om misdaad te voorkomen. Om te voorkomen dat mensen het pad van de misdaad opgaan. Tot zover is alles helder.
Maar nu is de vraag: hoe staan we tegenover de mensen die hun straf erop hebben zitten? Die uit de gevangenis komen? Komen deze mensen in een vijandige maatschappij terug? Een maatschappij waarin ze geen kans meer krijgen om aan het werk te komen, geen kans meer krijgen om een vriendschapsrelatie aan te gaan, geen kans meer om normaal te winkelen, lid te zijn van verenigingen, politiek en kerk? Als dit zo is dan komen ze vanzelf weer in het criminele circuit terecht en zullen ze de maatschappij nog meer terroriseren dan voorheen. Het enige verschil zal zijn dat ze hun misdaden geslepener zullen verrichten om zich niet weer te laten pakken. Wij staan dus voor de keus: of ons inspannen om deze mensen goed te reclasseren of die mensen zo lang mogelijk vasthouden.
Hoe gaan wij om met mensen die in onze ogen slechte dingen gedaan hebben?
Het evangelie van vandaag geeft een prachtig verhaal, dat voor zichzelf spreekt. “Wie zonder zonde is werpe de eerste steen.” De schriftgeleerden en Farizeeën bij de overspelige vrouw dropen één voor één af. Maar wij dienen nog een stap verder te gaan: niet weg te lopen van mislukte mensen, maar net als Jezus bij hen te blijven, ze niet te veroordelen, maar te vergeven en te helpen hun bestaan weer op de rails te zetten.
Foto pater van der Lugt
Vandaag/morgen is het precies 5 jaar geleden dat in Syrië de Jezuïet pater Frans van der Lugt vermoord werd. Pater Frans heeft vele jaren tevoren geschreven over de liefde van Christus: “Als de liefde iemand tegenkomt die hem wil gebruiken of doden, vreest zij niets. Zij betreurt haar eigen toestand niet en zij wordt niet boos op de ander. Zij betreurt de toestand van de ander en krijgt medelijden met hem. … Jezus heeft gezegd: ‘Bemint uw vijanden en bidt voor wie u vervolgen, opdat Gij kinderen moogt worden van uw Vader in de hemel, die immers de zon laat opgaan over slechten en goeden’. … Wij vinden liefde bij uitstek in de houding van Christus ten opzichte van de mensen die Hem willen doden. Hij veroordeelt niet, en is niet bedacht op wraak. Met innerlijke vrijheid deelt hij met hen in de pijn en de diepten van hun kwaad. En hij dompelt hen onder in het licht van zijn genegenheid. Want alleen dit licht kan de duisternis van het kwaad verjagen in hun zielen”. Aldus pater Frans van der Lugt.