INLEIDING
Beste Nederlanders, Europeanen en wereldburgers,
Vandaag vieren we weer bevrijdingsdag. Gisteren herdachten we weer onze oorlogsslachtoffers. Ze hebben onze vrijheid verdedigd. Ze hebben onze mensenrechten verdedigd. Daar moeten we de gevallenen dankbaar voor zijn.
Zelf heb ik de oorlog niet meegemaakt. Maar ik ben wel iemand die mag leven in de vrijheid waarvoor deze mensen hun leven hebben gegeven. Ik pluk met alle mensen die nu leven in onze samenleving nog altijd de vruchten van hun levensoffer. Daar ben ik zeer dankbaar voor.
Ik stel me echter de vraag: verdedigen wij nog steeds de waarden waar zij toen hun leven voor hebben gegeven? Worden die waarden niet opnieuw bedreigd en prijsgegeven aan onchristelijke ideologieën? Daar wil ik in mijn preek bij stil staan.
PREEK
Beste Nederlanders, Europeanen en wereldburgers,
De dertiger jaren van de vorige eeuw: crisis. Duitsland probeert deze te overwinnen door een oorlogsindustrie op te bouwen. De democratie wordt afgeschaft. Een dictator kweekt haat tegen een minderheid van de bevolking, de joden, en stuurt aan op vernietiging van hen.
Mei 1940: Duitse troepen trekken massaal Nederland binnen. Een korte oorlog en dan 5 jaar bezetting. Honger, angst, vernietiging, dood.
Mei 2019: Duitsers trekken massaal Nederland binnen om als toeristen de bollenvelden en de Noordzeestranden te bezoeken. Geen files aan de grenzen voor douanecontroles en geldwisselkantoren, maar ze passeren met honderdtwintig kilometer per uur ongemerkt de grens.
In de winkels betalen de toeristen en de Nederlanders met dezelfde euro’s, waarvan de meeste in een ander europees land gemaakt zijn.
Scholieren bezoeken Berlijn, de ongedeelde hoofdstad van Duitsland. Ver boven ons hoofd cirkelt een internationaal ruimtelabaratorium met Amerikaanse astronauten die er heen gevlogen zijn met Russische Sojoezraketten. Ook mijn naamgenoot, de Nederlandse André Kuipers, was daar en zag ik deze week op TV om te pleiten voor onze vrijheid.
Syrische, Irakese en Afrikaanse vluchtelingen voor oorlogsgeweld, moslims zowel als christenen, vinden in Nederland, Duitsland en andere Europese landen asiel of een veilig onderdak in afwachting van een verblijfsvergunning. Hier zijn ze veilig en hoeven ze niet voor hun leven te vrezen.
Wat kan er in 67 jaar veel veranderen. Wie had dat allemaal kunnen bedenken in 1945? Toen konden de bevrijders en de oorlogsslachtoffers er alleen maar van dromen: een vreedzaam en vrij Europa. Overwinning van elk nationalisme en mensen die als wereldburgers, als broeders en zusters, deze wereld bewonen.
Deze week viel de stempas voor de europese verkiezingen weer door de bus.
Beseffen we wel genoeg welk een zegen het is om in de eenentwintigste eeuw in Europa te mogen leven? Dankzij de bevrijders en dankzij de na-oorlogse politici, economen en hardwerkende burgers leven we in een economisch paradijs waar buitenlanders graag naar toe komen omdat het in hun eigen land vele malen slechter is.
De vraag is wel wat ons die vrijheid en broederschap waard is. Zijn we bereid een beetje koopkracht in te leveren om de zwakkere landen in de Europese unie te steunen? Zijn we bereid om de ontwikkelingshulp op peil te houden om onze medemensen in de derde wereld vooruit te helpen in hun eigen land, zodat ze er geen behoefte meer aan hebben naar ons land te vluchten?
Als christenen moeten we daartoe bereid zijn. Jezus Christus deelde alles wat Hij had, al waren het maar vijf broden en twee vissen. Jezus Christus zond zijn leerlingen uit over de hele wereld om alle mensen te verenigen in een grenzeloze geloofsgemeenschap. Christenen waren de eerste wereldburgers die geen onderscheid maakten tussen Jood of Griek.
Galaten 3,26-29:…. u bent allemaal kinderen van God door het geloof, in Christus Jezus. [27] Want allemaal bent u in Christus gedoopt, met Christus bekleed. [28] Er is geen Jood of Griek meer, er is geen slaaf of vrije …. : u bent allemaal één in Christus Jezus. [29] Maar als u bij Christus hoort, dan bent u ook nageslacht van Abraham, erfgenamen overeenkomstig de belofte.
En bij die laatste regel wil ik opmerken dat ook moslims nageslacht van Abraham zijn. Als wij de vrijheid, gelijkheid en broederschap in ons land willen behouden, dan moeten we geen nieuwe vijandsbeelden creëren, maar iedere landgenoot, autochtoon of allochtoon, zien als een broeder. We moeten van allochtonen geen vijanden maar vrienden maken.
Nationalisme past niet meer in deze tijd. Ik stel voor in de toekomst bij de dodenherdenking in plaats van het Wilhelmus het Europees Volkslied te zingen, het bekende ‘Alle Menschen werden Brüder’ op de tune van de negende symphonie van Beethoven. Een Nederlandse versie daarvan luidt:
Nu Europa verenigd is
Laat het ook verenigd blijven;
Moge de eenheid in verscheidenheid
Bijdragen tot wereldvrede.
Altijd heersen in Europa
Vertrouwen en rechtvaardigheid
En de vrijheid van de volkeren
In een groter vaderland.
Burgers, laat Europa bloeien,
Een groots werk roept jullie aan.
Gouden sterren in de hemel
Zijn de tekens die ons binden
Deze hymne kunnen we zingen totdat er een wereldwijde vrijheid en vrede is bereikt en we een globale hymne kunnen zingen.
De vredesboodschap van Jezus is eigenlijk al de eerste aanzet daartoe. Jezus zond 2000 jaar geleden al zijn leerlingen uit om alle volkeren te verenigen in zijn Naam. “Gaat uit over de hele aarde en verkondigt mijn evangelie aan alle volkeren”, zei Jezus.
Nationalisme past niet meer in deze tijd, in de 21e eeuw. Ja, toch, nationalisme mag blijven bestaan: in sport en spel. Als binnenkort Ajax Europees kampioen wordt, dan mag van mij het Wilhelmus weer klinken na de finale. Hoewel onze betaalde voetbalelftallen ook al internationaal zijn samengesteld.
Ik heb op de melodie van het Wilhelmus een nieuwe tekst geschreven, die u na kunt lezen op www.internetpastoor.nl:
Wil elke Nederlander
nu zingen met mij saam,
om met de Europese landen
de toekomst in te gaan
waar vrede heerst voor allen
en liefde ons regeert,
de ko-o-o-oning van Oranje
door allen wordt geëerd.
Met allen die vertrouwen
op God of humaniteit
zal ik dan vredelievend bouwen
aan solidariteit:
dat ieder mens mag blij zijn
die hier zijn toevlucht vond.
Een ne-e-e-drig land met vrijheid
op mijn geboortegrond.
De Europese Unie heeft een paar jaar geleden de Nobelprijs voor de vrede gekregen. Want internationale samenwerking is de beste garantie tegen een nieuwe wereldoorlog. Laten we onze vrijheid verdedigen, ook bij de Europese verkiezingen op 23 mei.